Συμφωνίες - προεόρτια της συνεκμετάλλευσης

Η πορεία των διευθετήσεων στο Αιγαίο, μετά το 1974, καθορίζεται από μια σειρά ελληνοτουρκικές συμφωνίες κορυφής οι οποίες έχουν εκ των πραγμάτων διαμορφώσει ένα πλαίσιο απαξίωσης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και έχουν στρώσει το έδαφος για συνδιαχείριση και συνεκμετάλλευση:

• Το Πρακτικό της Βέρνης (μετά την κρίση με το τουρκικό ερευνητικό πλοίο «Χόρα»), το Νοέμβρη 1976 μεταξύ Κ. Καραμανλή και Σ. Ντεμιρέλ, με το οποίο δεσμεύονταν οι δύο χώρες να μην προβούν σε ενέργειες που θα παρενοχλούσαν τις διαπραγματεύσεις. Ουσιαστικά πάγωσαν έκτοτε οι ενέργειες για έρευνα και εκμετάλλευση τυχόν κοιτασμάτων πετρελαίου πέρα από τα χωρικά ύδατα των 6 μιλίων από τις ηπειρωτικές ακτές. Ωστόσο, η δέσμευση αυτή έγινε καθεστώς διαρκείας αφού οι διαπραγματεύσεις είναι σε διαρκή εξέλιξη.
• Η συμφωνία του Νταβός (μετά την κρίση του 1987 με το τουρκικό ερευνητικό πλοίο «Σισμίκ»), το Φλεβάρη του 1988 μεταξύ Α. Παπανδρέου και Τ. Οζάλ, με την οποία οι δύο χώρες συμφωνούν να περιορίσουν την ερευνητική τους δραστηριότητα για ανεύρεση κοιτασμάτων πετρελαίου στην αιγιαλίτιδα ζώνη τους. Δηλαδή, επαναβεβαίωση του πρακτικού της Βέρνης.
• Το Μνημόνιο της Βουλιαγμένης του 1988, μεταξύ των τότε υπουργών Εξωτερικών της Ελλάδας Κ. Παπούλια και της Τουρκίας Μ. Γιλμάζ. Σε αυτό προβλεπόταν η μη διεξαγωγή ασκήσεων και άλλων πτήσεων στο Αιγαίο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, των εθνικών και των θρησκευτικών εορτών των δύο χωρών. Η συμφωνία αυτή ποτέ δεν εφαρμόστηκε πλήρως και διαρκώς παραβιάζεται από την τουρκική πλευρά, αποτέλεσε όμως τη βάση των ΝΑΤΟικής έμπνευσης Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) που προωθούν την ελληνοτουρκική συνδιαχείριση του Αιγαίου.
• Η συμφωνία της Μαδρίτης τον Ιούλη του 1997 (μετά την κρίση των Ιμίων στις 30-31 Γενάρη του 1996), μεταξύ Κ. Σημίτη και Σ. Ντεμιρέλ, με την οποία η Ελλάδα αναγνωρίζει πέρα από τα νόμιμα και «τα ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα» της Τουρκίας στο Αιγαίο και δεσμεύεται να μην προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες, όπως θα μπορούσε να θεωρηθεί η άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων (έρευνες στην υφαλοκρηπίδα, επέκταση χωρικών υδάτων κλπ.).
• Σε αυτά έρχεται να προστεθεί και το Ελσίνκι, οι αποφάσεις της συνόδου κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης το Δεκέμβρη του 1999, όπου στα πλαίσια της ενεργοποίησης της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας η Ελλάδα αποδέχθηκε την ύπαρξη προς διευθέτηση «συνοριακών διαφορών».

Εφ. "Κυριακάτικος Ριζοσπάστης", 23.01.2011, σ. 12